اندیشه توسعه و ترقی در مطبوعات عهد ناصرالدین شاه

مطبوعات به عنوان عاملی تأثیرگذار در تحولات مختلف جوامع بشری، نقشی تعیین کننده در شکل گیری قدرت سیاسی و اجتماعی دارند؛ و به دلیل انعکاس و تحلیل و گزارش های روزانه، می توانند آیینه ی تمام نمای سیر تغییر و تحولات جوامع مختلف باشند. در دوران ناصرالدین شاه، به دلیل شرایط و فضای سیاسی حاکم بر جامعه، از سوی روشنفکران و اصلاح طلبان توجه ویژه ای به مطبوعات برای افزایش آگاهی و بیداری مردم شد. در مطبوعات این دوره مفاهیم جدید و تازه ای همچون: آزادی، قانون، دموکراسی، عدالت و ... بر سر زبان ها افتاد. رواج یافتن این عبارات تازه که می توانست خطری برای حکومت قاجار ایجاد کند از یک سو و استبداد و خودکامگی ناصرالدین شاه و سخت گیری های حکومت وی در این مسایل از سوی دیگر، باعث مهاجرت بسیاری از نخبگان فکری و فرهنگی ایران به کشورهای دیگر شد. اما همین نخبگان و اصلاح طلبان در جاهایی که تبعید شده بودند نیز دست از روشنگری و مبارزه با حکومت مستبد قاجار برنداشتند و از بیرون مرزهای ایران، مطالبی را برای داخل ایران می نگاشتند و آن را به طرق مختلف به دست مردم ایران می رساندند. افراد زیادی در تدوین و نگارش این روزنامه های در تبعید، نقش ایفا می کردند که می توان از سیدجمال الدین اسدآبادی، میرزاملکم خان و ... نام برد که همگی به فکر اصلاح وضع اسف بار جامعه ی ایران و آگاه کردن مردم به حقوق شان بودند. از این روزنامه های در تبعید می توان به مهم ترین آنها به نام های عروه الوثقی که در پاریس چاپ می شد، ضیاءالخافقین در لندن، معلم شفیق در هند، قانون در لندن و اختر در استانبول اشاره کرد.